Wie wint er bij deze Turkije-deal?

De EU en Turkije staan op het punt vergaande afspraken te maken over vluchtelingen. Prima deal, vindt Malik Azmani. Echt niet, zegt Leo Lucassen.

 

"Maandag sloot de EU een principeakkoord met Turkije over het onder controle brengen van de migratie. Wat de VVD betreft lijkt premier Rutte met deze ‘deal’ een doorbraak te hebben geforceerd in een kwestie die de gemoederen in heel Europa en in ons land al lange tijd bezighoudt.

De details moeten nog worden ingevuld, maar deze plannen lijken daadwerkelijk te kunnen zorgen dat deze illegale migratie naar Europa stopt. Zo kunnen ook de mensonterende praktijken van smokkelaars een halt worden toegeroepen. Alle asielzoekers die Europa via de illegale weg bereiken zullen immers worden teruggestuurd, dus loont het niet meer om die kostbare en gevaarlijke weg te kiezen.

Alleen voor iedere Syriër die Turkije bereid is terug te nemen, wordt één Syriër uitgenodigd om legáál naar Europa te komen. Asielzoekers die de illegale route verkiezen, komen hier na terugzending niet meer voor in aanmerking en reduceren daarmee hun kans op legaal verblijf in de toekomst, nagenoeg tot nul.

De verwachting is dat dit beleid op korte termijn zal leiden tot het opdrogen van de illegale instroom. En daarmee eveneens tot een afname van de legale instroom die er tegenover staat. Pas als dat punt is bereikt, kan worden gesproken over het hervestigen van echte vluchtelingen in Europa. Zo krijg je controle over hoeveel en vooral wie je toelaat.

Tegenstanders van de ‘deal’ menen dat het bedrag dat wordt gestoken in de opvang in Turkije, exorbitant hoog zou zijn. De VVD deelt die mening niet. Europa investeert de komende jaren nog 3 miljard extra, een schijntje vergeleken bij de kosten die we momenteel maken voor de opvang van asielzoekers.

Onderdeel van de afspraken is dat met Turkije wordt gesproken over visumliberalisatie en toetreding tot de EU. Wat de VVD betreft is dit het meest goedkope deel van de deal. De criteria voor visumliberalisatie, noch die voor toetreding worden immers versoepeld. Daar voldoet Turkije bij lange na niet aan. Toetreding tot de EU ziet de VVD de komende jaren – eigenlijk nooit – gebeuren.

Kortom, grote stappen zijn gezet. Eerst wilde Turkije helemaal niemand terugnemen, daarna alleen economische migranten, vervolgens ook vluchtelingen maar geen Syriërs, nu geldt er geen enkele beperking meer. Dat is voor de VVD een belangrijke vooruitgang. Turkije ziet in dat zij Europa hard nodig heeft.

Blijft over het principiële punt of afspraken moeten worden gemaakt met een land dat mensenrechten schendt en onlangs de persvrijheid beknotte. De VVD vindt dat wij het ons bij een probleem van deze orde van grootte niet kunnen veroorloven alleen met onze ‘vrienden’ rond de tafel te gaan zitten. We zullen alle wegen moeten bewandelen en alle middelen aangrijpen om ongecontroleerde stroom van migranten, een halt toe te roepen. Daarmee keuren wij de politiek van Turkije niet goed, maar maken wij hen slechts medeverantwoordelijk voor de oplossing van dit grote probleem. Juist ook in het belang van Nederland."

Leo Lucassen, directeur onderzoek van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en hoogleraar aan de Universiteit van Leiden:

"Het is niet toegestaan iemand terug te sturen naar een land waar geen eerlijke asielprocedure is"

"Nederlandse politici blijken gematigd positief over de deal tussen de EU en Turkije, bedoeld om de vluchtelingencrisis, die eigenlijk een politieke crisis is, op te lossen. Vijf argumenten waarom die instemming voorbarig is:

1. De deal is juridisch zeer aanvechtbaar. Het verdrag uit 1951, dat sinds het VN-protocol uit 1967 voor de hele wereld geldt, garandeert dat iedereen in een Europees land asiel mag aanvragen en daar ook beroep mag afwachten. Het is niet toegestaan iemand terug te sturen naar een land waar geen fatsoenlijke asielprocedure is of waar de vluchteling de kans loopt teruggestuurd te worden naar het land van herkomst. Turkije heeft het protocol nooit ondertekend, wat betekent dat alleen Europeanen er asiel kunnen aanvragen. Ook bestaat de kans dat Turkije wel mensen naar bijvoorbeeld Syrië terugstuurt, zeker als het om Koerden gaat.

2. Het valt op dat in de afgelopen maanden diverse politici, zoals Timmermans, Samsom en Zijlstra, herhaaldelijk hebben beweerd dat de helft van de mensen die met bootjes naar Griekenland komen geen echte vluchteling is, maar primair economische migrant. Die beweringen worden ontkracht door recente cijfers van de UNHCR. Van de 142.000 asielzoekers die sinds 1 januari 2016 in Griekenland zijn gearriveerd, komt 87 procent uit de bekende oorlogshaarden: Syrië (46 procent), Afghanistan (25 procent) en Irak (16 procent).

3. Inmiddels heeft er in het politieke debat een subtiele verschuiving plaatsgevonden, waarbij alleen Syriërs nog maar als vluchtelingen gelden. Blijkbaar is er voor Afghanen en Irakezen ineens geen vuiltje meer aan de lucht. Dat is merkwaardig wanneer we bedenken dat de kans om als vluchteling erkend te worden in de EU gedurende het laatste kwart van 2015 voor die drie groepen niet erg uit elkaar loopt: 87 procent voor Syriërs, 71 procent voor Irakezen, 62 procent voor Afghanen. Niettemin lijken de laatste twee groepen nu uitgesloten van opvang in Europa.

4. Het idee dat met dit plan de smokkelaars het brood uit de mond wordt gestoten, is op zijn zachtst gezegd naïef. Zelfs gesteld dat Turkije bereid en in staat is om zijn lange kuststreek af te grendelen, dan zullen asielzoekers andere, mogelijk nog gevaarlijker en duurdere, routes proberen. Waar vraag is, is aanbod. Dit ‘waterbedeffect’ heeft zich in het verleden keer op keer voorgedaan, en er is geen enkele reden om aan te nemen dat dit in de toekomst anders zal zijn.

5. Tot slot getuigt het plan van weinig solidariteit met de buren. Uitgaande van de opname van 250.000 Syriërs per jaar is de boodschap van het veel rijkere Europa (500 miljoen inwoners) aan de Turken (75 miljoen): luister eens, wij kunnen het niet meer aan, dus het lijkt ons redelijk dat jullie naar rato twintig keer zoveel asielzoekers opnemen als wij. Want dat is de verhouding als er dit jaar opnieuw een miljoen mensen via Turkije naar Europa willen komen."

 

Nrc -  Leo Lucassen & Malik Azmani (10 maart 2016)

Erdogan: EU-lidmaatschap is strategisch doel voor Turkije

De Turkse president Tayyip Erdogan heeft maandag in een geschreven verklaring laten weten dat het EU-lidmaatschap een strategisch doel is voor Turkije. Hij hoopt dat het vooruitzicht dat Turken zonder visum naar Europa kunnen reizen het proces op toetreding zal versnellen.

 

'Het EU-lidmaatschap, een strategisch doel voor Turkije, zal een bron van stabiliteit en inspiratie zijn voor de regio', aldus Erdogan. 'Ik hoop dat de overeengekomen visumvrijstelling de frustratie kan temperen die is veroorzaakt door meer dan vijftig jaar wachten aan de poorten van de EU, en dat het de toetreding van Turkije zal versnellen.'

Inwoners van Turkije mogen vanaf juli visumvrij reizen, maar voordat het zover is eist de Europese Unie van het land dat het zijn antiterreurwetgeving aanpast.

 

Vluchtelingenakkoord
Brussel wil de Turken visumvrij reizen bieden in ruil voor het indammen van de vluchtelingenstroom.
Brussel wil de Turken visumvrij reizen bieden in ruil voor het indammen van de vluchtelingenstroom. © AP
De Europese eis maakt deel uit van het vluchtelingenakkoord tussen Brussel en Ankara. Turkije wil in ruil voor het terugnemen van bootvluchtelingen een vrijstelling van de visumplicht. Hier wil Brussel alleen aan beginnen als Turkije aan een lijst voorwaarden voldoet, waaronder een aanpassing van de antiterreurwetgeving, die nu volgens critici van Erdogan wordt misbruikt om opstandige academici, journalisten en politici te vervolgen.

Vrijdag gaf Erdogan al aan niet aan de Europese eis te willen voldoen. Maandag zei de woordvoerder van het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken Tanju Bilgic dat Ankara het 'noodzakelijke beleid' met betrekking tot de nieuwe visumregels zal doorvoeren, 'in lijn met eerdere verklaringen van Erdogan'. Wat dit precies inhoudt, is niet meteen duidelijk.

 

Premier aan de kant geschoven
Het vluchtelingenakkoord werd aan Turkse zijde uitonderhandeld door premier Ahmet Davutoglu, maar die werd vorige week week op een zijspoor gezet. Het verhaal is dat Erdogan zijn premier niet loyaal genoeg vond en daarom van hem af wil, zowel als eerste minister als partijleider. Door de weigering van Erdogan de antiterreurwetgeving aan te passen komt het hele akkoord op losse schroeven te staan.

 

Volkskrant - redactie (9 mei 2016)