Ze weet het nog precies. Het was 15 maart 2015 toen Devin Lentz (47) voor het eerst naar een vrouwen-wc ging. Jarenlang had ze openbare wc’s gemeden. Maar nu maakte ze een lange autorit, en moest ze gewoon nodig. Kom op, had ze zichzelf moed ingepraat. Je bent een vrouw, je ziet eruit als een vrouw, lópen. Ze wachtte een rustig moment af, rende naar binnen, en ging met een bonzend hart zitten. Ze hield haar adem in toen ze iemand binnen hoorde komen. Bij het handen wassen dacht ze alleen maar: als de vrouw maar niet met me gaat praten, en mijn lage stem hoort.

Sinds die dag is Lentz, een vrouw met lange blonde lokken, de ‘verkenner’ voor een groepje transgenders in de stad Raleigh, in de conservatieve Amerikaanse staat North Carolina. „Naar de wc gaan is voor transgenders een angstige operatie. Op mannen-wc’s vallen snel woorden, of klappen. Bij vrouwen-wc’s blijft het meestal bij blikken.” Ze controleert daarom vooraf wc’s van restaurants voor andere transgenders. Is het er licht of donker? Wordt ze gek aangekeken door het personeel? Werken de sloten? Zo gaat het al een tijd goed. „Maar nu is iedereen bang. We worden weer jaren terug in de tijd geworpen.”

Betalingsbedrijf Paypal schortte een plan op voor uitbreiding in Charlotte dat 400 banen zou opleveren in reactie op de nieuwe wet.

Tv-productiebedrijf Lionsgate verplaatste de opnames voor een nieuwe tv-serie van North Carolina naar Vancouver (Canada).

Google-CEO Sundar Pichai ondertekende een brief waarin gouverneur Pat McCrory werd gevraagd de wet te vetoën. 

80 CEO’s, onder wie die van van Apple, Facebook en Twitter, zetten eveneens hun handtekening onder deze brief. 

Zanger Bruce Springsteen zegde een concert af uit solidariteit met degenen die zich tegen de wet verzetten. „Er zijn belangrijker dingen dan een rockconcert, zoals het gevecht tegen vooroordelen.”

Ook oud-Beatle Ringo Starr heeft een optreden in North Carolina afgezegd. 

Zanger Bryan Adams deed hetzelfde in Mississippi, waar een soortgelijke anti-LHBT-wet is aangenomen als in North Carolina. 

Amerika verandert razendsnel. Het land verstedelijkt, ook conservatieve staten als North Carolina. De steden worden steeds progressiever, en dominanter. Amerikanen zijn in spectaculair tempo ruimdenkender geworden over sociale onderwerpen, zoals het homohuwelijk, het minimumloon, of de doodstraf. In North Carolina namen steden antidiscriminatiewetten aan. Zo mochten transgenders in Charlotte, de grootste stad, sinds kort zelf kiezen naar welke wc ze gingen.

De staat nam snel een wet aan

Maar de staat, gedomineerd door conservatieve Republikeinen, sloeg terug. Het Congres van North Carolina nam in grote haast een wet aan, HB2. Sinds eind vorige maand mogen transgenders alleen een wc gebruiken die bedoeld is voor het geslacht bij geboorte. Devin Lentz, die zich naar eigen zeggen al sinds haar achtste vrouw voelt, mag alleen nog naar een mannen-wc.

Dat is niet alles. HB2 geeft een bindende definitie van discriminatie, maar noemt homoseksuelen of transgenders niet. Lokale antidiscriminatie-initiatieven zijn ongeldig. Wie last heeft van discriminatie op de werkvloer mag dat voortaan alleen nog via een landelijke rechter aanvechten. Dat is een omslachtige route. Volgens hoogleraar rechten Erika Wilson van de Universiteit van North Carolina zal discriminatie in de praktijk ongestraft blijven.

STATEN VERDEDIGEN HUN ‘RELIGIEUZE VRIJHEID’ 

In veel Amerikaanse staten is een tegenreactie van conservatieve politicite zien op de toegenomen emancipatie van homoseksuelen en transgenders. 

Sinds het Amerikaanse Hooggerechtshof vorig jaar het homohuwelijk toestond hebben meerdere staten wetten aangenomen die ‘religieuze vrijheid’ moeten garanderen. 

Mississippi nam vorige maand een wet aan die toestaat dat bedrijven diensten weigeren aan homoseksuele stellen. In sommige gevallen is ontslag omwille van seksuele voorkeur toegestaan. 

Tennessee zal binnenkort een wet aannemen die therapeuten toestaat om diensten te weigeren aan cliënten om hun geaardheid. Ook is er een soortgelijke wet als in North Carolina in behandeling.

Bedrijven protesteren fel tegen deze wetten. Na druk van onder meer Citibank en Disney besloten gouverneurs in South Carolina en Georgia soortgelijke wetten niet te ondertekenen.

„Deze wet is een correctie van het platteland op de macht van de steden”, zegt sheriff Sam Page van het plattelandsdistrict Rockingham. In zijn gebied wonen zo’n 100.000 mensen. Net als veel sheriffs in de staat heeft Page gelobbyd voor de wet bij gouverneur Pat McCrory. „De mentaliteit van de steden is wat afgedreven van het gezonde verstand. Het werd tijd dat we aan de rem trokken”, zegt hij. Hoewel de steden groeien, beheersen districten als dat van Page nog altijd de politiek van North Carolina. Sinds 2010 is de gouverneur een Republikein, én is het Congres Republikeins. Sindsdien hebben ze veel wetten aangenomen om, zoals McCrory het noemt, de christelijke waarden te beschermen. Zo is het christendom sinds kort de officiële godsdienst van de staat.

Sheriff Sam Page kent geen transgenders in zijn district, „wel een paar homoseksuelen”. Hij heeft nooit gehoord van wc-incidenten met transgenders. Maar daar gaat het niet om, zegt hij. „North Carolina heeft een lange geschiedenis van zedenwetten. Sommige dingen horen gewoon niet in de publieke sfeer.”

17.442 zedendelinquenten

Het gaat Page niet om de transgenders, zegt hij. „Met deze wet moeten we seksuele roofdieren stoppen, mannen die ongestraft vrouwen-wc’s binnenwandelen. Er zijn in deze staat 17.442 zedendelinquenten. Als we hiermee één verkrachting kunnen voorkomen, ben ik al blij.” De sheriff vindt alleen dat de wet niet ver genoeg gaat. Er staat bijvoorbeeld niet expliciet in hoe het verbod moet worden nageleefd, en wat de straf is.

Principiële politiek is duur. Grote bedrijven boycotten de staat, of heroverwegen uitbreidingsplannen. Deutsche Bank en PayPal schortten hun uitbreiding in North Carolina op. Zanger Bruce Springsteen zegde een concert af. Apple, Google en Starbucks hebben geprotesteerd. Gouverneur McCrory probeerde deze week wat scherpe randjes van de wet te halen, maar trekt HB2 niet in.

Deze wet moet seksuele roofdieren stoppen

Sam Page, sherriff in North Carolina

Op het wekelijkse groepsgesprek van Devin Lentz zat de schrik er maandag goed in, zegt ze. „Het is de tijd van wraak op ons, zo voelde iedereen dat. Amerikanen zijn langzaam toleranter geworden voor transgenders. Nu krijgen we de tegenreactie. Zoals een elastiekje dat te ver is opgerekt, en dan hard op je hand slaat.”

De acceptatie van transgenders gaat volgens haar moeizaam, en zal alleen maar zwaarder worden. „Ik heb geen werk, dat is hier bijna niet te vinden als transgender. Het is gênant, maar ik woon weer bij mijn ouders, en draag wat ik in tweedehandswinkels vind.” Af en toe wordt ze uitgescholden op straat, maar, zegt ze, het is haar meegevallen. Zelfs haar conservatief-christelijke moeder heeft haar geaccepteerd. Haar vader noemt haar nog altijd „mijn zoon”.

Vanaf nu verwacht ze veel meer problemen. Een moeder mailde haar midden in de nacht over haar transgender zoon, een scholier. Hij mag niet meer naar de jongens-wc op school, en de moeder is bang dat hij weer gepest gaat worden.„Het gevaarlijke is dat deze wet transgenders indirect koppelt aan verkrachters. Dat lokt veel meer vijandigheid uit.