‘Duitse economie draaide volledig op groene stroom’

Dat meldde De Financiële Telegraaf deze week op zijn website.

De aanleiding

Afgelopen zondag bleken de windturbines en zonnepanelen in Duitsland voor het eerst voldoende energie te hebben opgewekt voor wat er op dat moment gevraagd werd, zo melddeDe Telegraaf. Een klein kwartier was er zelfs sprake van een overschot. Op de site meldde de nieuwsorganisatie: „De Duitse economie draait volledig op groene stroom.”

Waar is het op gebaseerd?

De Telegraaf trekt die conclusie op basis van data van Agora Energiewende, een denktank en lobbyclub die duurzame energie propageert.

Deze rubriek beoordeelt een bewering op waarheidsgehalte.

Agora is een gerenommeerd Duits instituut dat vraag en aanbod van energie nauwkeurig en continu bijhoudt. Dat geldt ook voor de bronnen van energie: hoeveel afkomstig is van bruinkool, kolen- en gascentrales, kerncentrales, water, wind, biomassa en zon.

En, klopt het?

De productie en consumptie van energie volgen een golfbeweging: als het licht wordt leveren zonnepanelen pas energie. En dat doen ze het meest midden op de dag. Ook de consumptie gaat in golfbewegingen met de piek midden op de dag en het dal rond 3 uur ’s nachts.

Inderdaad bleek uit de continu afleesbare data van Agora dat er op Pinksterzondag een moment was dat er meer productie was dan consumptie. De lijngrafiek van consumptie dook door die van de productie van duurzame energie. Ergo, de economie draaide op dat moment volledig op groene stroom. Enthousiaste grafiekspotters toonden zich op Twitter lyrisch over dit historische moment.

Ook een bewering zien langskomen die je gecheckt wilt zien? Mailnrccheckt@nrc.nl of tip via Twitter met de hashtag #nrccheckt

Duitsland loopt voorop met duurzame energie. Na de ramp in het Japanse Fukushima braken de Duisers rücksichtslos met atoomstroom. Er worden sinds 2011 geen kerncentrales meer gebouwd, de oudste zijn toen gesloten en de andere centrales worden stap voor stap gesloten.

De Duitsers werken serieus aan hun Energiewende waarbij kernenergie in rap tempo vervangen wordt door alternatieven. Inmiddels is gemiddeld zo’n 15 procent van de Duitse energie duurzaam tegen 6 procent in Nederland.

Vandaar ook het enthousiasme over de trendbreuk waarbij er even 100 procent duurzaam wordt gedraaid. Maar Agora Energiewende bedierf toch nog het feestje. Ja, de energieproductie en -consumptie is weliswaar real-time afleesbaar, maar een dag later zijn de cijfers nauwkeuriger, laat het Duitse instituut weten. De cijfers over actuele consumptie zijn voor een deel geschat. Ze worden een dag later verfijnd aan de hand van import- en exportcijfers. In die cijfers zit ook de productie van conventionele energiebronnen die minder makkelijk actueel afleesbaar is dan groene stroom.

Zondagmiddag was inderdaad veel van de verbruikte energie duurzaam. Het bedroeg echter niet 100 procent, maar hooguit 82 procent. Het instituut kondigt aan dat het zijn afleesbare grafieken gaat verbeteren.

Toch zal het een kwestie van tijd zijn voordat de Duitse economie volledig op groene energie draait, al is het maar een kwartiertje. „Je ziet het ook aan de groothandelsprijzen”, zegt hoogleraar regulering van energiemarkten Machiel Mulder in Groningen. „Die zijn steeds vaker negatief.” Dat komt volgens hem doordat er dan schoksgewijs binnen een dagdeel meer aanbod dan vraag naar energie is. Het probleem met duurzame energie is dat het moeilijk bewaard kan worden.

Conclusie

De stelling dat de Duitse economie zondag even volledig op groene stroom draaide was een juiste conclusie, maar de cijfers waarop die gebaseerd was, bleken een dag later niet te deugen. Wij beschouwen het gemelde nieuwsfeit daarom als onwaar.

Nrc -Jeroen Wester (20 Mei 2016)

Bioplastic is geen oplossing voor de vervuiling van oceanen

Biologisch afbreekbaar plastic helpt niet om de vervuiling in oceanen tegen te gaan, stelt de Verenigde Naties in een rapport. De afbraak van bioplastic gebeurt alleen bij omstandigheden die in zee zelden tot nooit voorkomen.

Je bent het misschien weleens tegengekomen in de supermarkt: biologisch afbreekbaar plastic. ‘Composteerbaar’, ‘compostable’ of ‘OK compost’ staat er dan op de verpakking. Dit suggereert dat je bioplastic zonder problemen op de composthoop kunt gooien, maar dat is vaak niet het geval.

De meeste bioplastics zijn weliswaar afbreekbaar, maar alleen onder speciale omstandigheden: bij temperaturen van zo’n 50 graden Celsius en een hoge luchtvochtigheid. ‘Industrieel composteerbaar’, heet dat ook wel. Dat is naast vergisting de belangrijkste manier waarop afvalbedrijven gft-afval in Nederland verwerken.

Vervuiling oceanen

De Verenigde Naties waarschuwen maandag nog eens voor het misverstand dat bioplastics altijd beter zijn voor het milieu. In een rapport (pdf) stelt de organisatie dat biologisch afbreekbaar plastic geen oplossing is voor de vervuiling van oceanen.

“Veel bioplastics zoals in winkeltasjes zijn alleen afbreekbaar bij hoge temperaturen die in de oceaan niet voorkomen”, zegt VN-wetenschapper Jacqueline McGlade tegen The Guardian. “Ze blijven bovendien niet drijven, waardoor ze niet blootgesteld worden aan UV-licht dat helpt bij het afbreken.”

Afval recyclen

Volgens het VN-rapport is er in 2014 wereldwijd meer dan 300 miljoen ton plastic geproduceerd. Dat zal in 2050 naar verwachting zijn gestegen tot bijna 2.000 miljoen ton. Hoeveel daarvan in oceanen terechtkomt, is niet exact bekend. De onderzoekers concluderen wel dat “plastic alomtegenwoordig is”.

Het duurt honderden jaren voordat plastic door de natuur wordt afgebroken. Daarom is het zo’n groot probleem dat veel verpakkingen en bekertjes op vuilnisbelten belanden. Om niet te spreken over de ‘plastic soep’ in oceanen, die naar schatting uit 5 biljoen kleine en grote stukken plastic bestaat.

De belangrijkste manier om dit probleem aan te pakken is door het beter verzamelen en recyclen van afval, met name in ontwikkelingslanden, stelt de VN.

Andere oplossingen

Ondertussen werken wetenschappers aan andere oplossingen op de berg plastic te verminderen. Zo hebben onderzoekers van de Stanford-universiteit ontdekt dat meelwormen verschillende typen plastic zoals piepschuim af kunnen breken. Uit eerdere studies bleek al dat meelwormen polyethyleen af kunnen breken, het type plastic waarvan bijvoorbeeld boterhamzakjes zijn gemaakt.

De 21-jarige Nederlander Boyan Slat gooit het over een andere boeg. Met zijn organisatie The Ocean Cleanup wil hij het plastic in oceanen opruimen door lange, drijvende armen in de vorm van een V op strategische plekken in zee te plaatsen. Door de stroming moet het plastic als het ware worden gevangen, waarna het wordt opgeslagen en opgehaald door een tanker.

Binnen vijf jaar moet in de Grote Oceaan tussen Californië en Hawaï een plasticvanger van 100 kilometer lang liggen. Daarmee zou ongeveer de helft van de plastic soep in dat deel van de oceaan kunnen worden aangepakt. Een mooi begin.

Z24 - Herwin Thole (24 Mei 2016)

Mega-cruiseschip in Rotterdam is geen feest voor het milieu

Het grootste cruiseschip van de wereld meerde vandaag af in Rotterdam. Dat klinkt als een feestelijke gebeurtenis, maar voor het milieu is dat zeker niet het geval.

De 362 meter lange Harmony of the Seas heeft zes grote dieselmotoren. Op vol vermogen verbranden de motoren per dag in totaal 250.000 liter zware stookolie van de meest vervuilende soort.

376 miljoen auto's

Volgen de Britse krant The Guardian stoot een groot cruiseschip net zoveel CO2 uit als 84.000 auto's, net zoveel stikstofoxide als ruim 400.000 auto's, zoveel fijnstof als ruim 1 miljoen auto's en zoveel zwaveldioxide als 376 miljoen auto's.

Dat is op vol vermogen op open zee. In de buurt van Europa en de VS en in havens moet het schip brandstof gebruiken met minder zwaveldioxide of de uitstoot beperken met een soort katalysator in de schoorsteen.
"De regels zijn de laatste jaren aangescherpt, maar niet op alle gebieden", zegt Duurzaam Toerisme-onderzoeker Eke Eijgelaar. "Wat betreft zwavel is het gelukt, maar wat betreft CO2 en stikstof nog niet. En als ze onze wateren verlaten, vallen ze gewoon terug op de meest vervuilende manier van varen."

Ook als een schip ligt aangemeerd in de haven, stoot het vervuilende stoffen uit. "Dit soort schepen gaat nog niet aan de stekker in Amsterdam of Rotterdam", zegt Eijgelaar. "Maar er moet voor de 8000 mensen aan boord wel elektriciteit worden opgewekt."

De Harmony of the Seas vaart Rotterdam binnen ANP
In rust verstookt een groot cruiseschip zo'n 700 liter brandstof per uur, net zoveel als honderden vrachtwagens.

Milieuzone

De Harmony of the Seas ligt dit keer nog geen dag in de Rotterdamse haven, maar wel op de grens van de net ingestelde milieuzone. Benzine-auto's die ouder zijn dan juli 1992 en diesels van voor 2001 mogen het gebied niet meer in.

Volgens een woordvoerder van de gemeente is het toelaten van een cruiseschip en het weren van vervuilende auto's niet met elkaar in tegenspraak. "Het gaat om het verminderen van de constante stroom van roetdeeltje (fijnstof) en die stroom komt op veel plekken van autoverkeer", aldus de woordvoerder.
Je ziet de roet eruit komen en die stoffen waaien die zone in.
Arno Bonte, GroenLinks
GroenLinks-raadslid Arno Bonte vindt wel dat het een raar beeld oplevert. "Dit gaat gewoon tegen het beleid in. Je ziet de roet eruit komen en die vervuilende stoffen waaien natuurlijk gewoon die milieuzone in."

Het Rotterdamse havenbedrijf laat weten dat er dit jaar zo'n tachtig cruiseschepen worden verwacht in Rotterdam. Dat is twintig meer dan vorig jaar. "Meer dan een per week", zegt Bonte. "En als er zo'n schip ligt, veroorzaakt het een groot deel van de luchtvervuiling in de milieuzone."

Bonte is voorstander van het aanleggen van een walstroom-systeem om de schepen aan de stekker te kunnen leggen als ze aangemeerd zijn. "En anders zou je een quotum moeten instellen voor het aantal schepen dat jaarlijks de stad in mag."
Of zo'n quotum er gaat komen, is de vraag; cruisevakanties worden alleen maar populairder. Volgens wereldcruiseorganisatie CLIA is de industrie een van de snelst groeiende sectoren in het toerisme. De organisatie verwacht dit jaar wereldwijd 24 miljoen passagiers te vervoeren, tegenover 15 miljoen in 2006 en 1,4 miljoen in 1980.

En dat is geen goed nieuws, vindt Eke Eijgelaar. "In ieder geval is een cruisevakantie wat betreft CO2 het ergste wat er is. De uitstoot is zo'n 1300 kilo per persoon per week. En daar is de vliegreis die veel mensen maken van en naar het cruiseschip toe nog niet bij opgeteld."

Plaatsvervangend havenmeester Rob Scheepbouwer stond vanochtend te kijken toen de Harmony of the Seas flink wat rook uitbraakte. "Het is natuurlijk een nageltjenieuw schip. De motoren zijn in het indraaien, de naverbranders doen hun werk", zei de havenmeester op NPO Radio 1.

"We proberen wel afspraken te maken met het schip, want het is niet goed voor het milieu en niet zo mooi voor de plaatjes die mensen schieten natuurlijk."